De twee aspecten van veranderen:

realiteit en perceptie.

Stan’s column: “Perceptie, een andere

kijk op veranderen”

Door Stan van Gemert

Goede voornemens: we gaan veranderen

We stevenen weer af op het ‘nieuwe jaar’. Het moment bij uitstek waarop velen zich voornemen hun gedrag te veranderen: de goede voornemens. De meest bekende zijn toch wel gewicht verliezen, meer sporten of meer bewegen, stoppen met roken en gezonder gaan eten. In de meeste gevallen ebt de motivatie echter al weer snel weg en zo'n 70% van de mensen valt terug in hun oude gewoonten.

Overtuiging belemmert

Het kan ontzettend moeilijk zijn om iemands gedrag te veranderen. Hier spelen gewoontes en patronen een rol in, maar ook overtuigingen, die op hun beurt weer ons gedrag aansturen. Een belemmerende overtuiging om te veranderen kan zijn dat je er niet meer bij hoort, of dat je niet meer gezellig wordt gevonden. Dit beïnvloedt dan je ‘verandergedrag’.

Paradox?

Vandaag zei iemand iets wat me intrigeerde: “Je kan iemand niet veranderen, veranderen komt van binnenuit.” Als dit logisch klinkt, wat betekent dit dan voor een organisatie? In een continu veranderende wereld is stilstaan achteruitgang. Uiteraard dient er niet veranderd te worden om het veranderen maar om continu te verbeteren, om ‘meer met minder’ in positieve zin te implementeren, namelijk om meer klantwaarde te creëren. Afwachten tot er veranderd moet worden zal echter ongetwijfeld leiden tot het effect dat bekend staat als “caramba”. Dat moet voorkomen worden en dus, zal er toch veranderd moeten worden. Veranderprocessen betekenen vaak een andere werkwijze, of een andere organisatie van werkzaamheden. Maar werd er zojuist niet gesteld dat we iemand niet kunnen veranderen? Klinkt dit niet als een paradox? En zelfs als het veranderen van binnenuit komt, zoals de goede voornemens, vallen we dan niet snel terug in de oude gewoontes? Hoe kunnen veranderingen slagen?

Realiteit en perceptie

Veranderen heeft twee belangrijke aspecten. Het veranderen van de realiteit is de eerste. Dit zijn de veranderingen in de wereld om ons heen. Deze verandering gaat gelijkmatig. In de wereld om je heen merk je het vaak niet op, maar als je een grotere periode bekijkt is er veel veranderd. Vaak sturen managers op het veranderen van de realiteit. Naast de realiteit bestaat echter ook de perceptie en dit is het tweede belangrijke aspect van veranderen. Een aspect dat vaak uit het oog wordt verloren. Perceptie verandert echter niet gelijkmatig. Perceptie is iets wat ineens verandert. Opeens zie je het, opeens weet je het. Denk maar eens aan de ‘bistable images’ zoals Rubin’s vaas, de jonge vrouw of de heks, het konijn of de eend. Opeens zie je de andere variant.

Perceptie essentieel voor succesvolle

verandering

Perceptie limiteert zich niet tot de medewerkers van de organisatie, maar ook hoe de klanten de organisatie zien. En ook dit kan ineens veranderen! Denk maar eens aan de kledingmerken die een op een gekoppeld werden aan kinderarbeid, of de pietendiscussie met wel of geen afbeeldingen op verpakkingen in de winkels, of een fles frisdrank die eenmalig plofte. Het bijzondere aan veranderprocessen is dat de verandering geen succes zal worden als alleen de realiteit verandert. Een bedrijf dat fuseert zal niet succesvol zijn als er alleen een nieuw centraal gebouw met centrale computerfaciliteiten wordt neergezet. De perceptie van de medewerkers dient mee te veranderen naar het nieuwe bedrijf. Zolang medewerkers elkaar blijven zien als ex-A of ex-B gaat het fout. Pas als de perceptie is gewijzigd bestaat C werkelijk. Al je medewerkers op tijd laten komen mislukt, als je ze alleen een bedrijfsauto geeft met GPS. Pas als de perceptie van punctualiteit is gewijzigd, zullen ze zich realiseren dat het goed is om op tijd te zijn. Naast het feit dat het effectief is, is het ook fijn. Je kan koffie pakken zonder direct klanten te woord te moeten staan. Je kan een planning maken en je werk organiseren zonder dat je direct geleefd wordt. De goede voornemens waarmee deze column opende, staan en vallen ook met de perceptie. Een organisatie kan een abonnement geven aan de medewerkers om te sporten, maar dat is geen garantie dat ze meer zullen bewegen. Een organisatie kan medewerkers ondersteunen door de consulten van een diëtist te vergoeden, maar dit is geen garantie dat de medewerkers gezonder zullen gaan eten. De medewerkers zullen pas hun gewoonten veranderen als ze hun perceptie hebben bijgesteld. Bij veranderprocessen dient hier veel aandacht aan besteedt te worden. Helaas ontbreekt bij veel organisaties deze perceptie! Ik wens u hele fijne feestdagen en een inspirerend 2015 toe!

23-12-2014